Blog
Overweeg je om met je gezin op reis te gaan naar Bhutan? Bhutan is een heerlijke reisbestemming voor familiereizen, omdat je op de individuele reizen altijd met je eigen gids en chauffeur reist en je de dagindeling dus flexibel naar je hand kunt zetten. Natuurlijk stippelen we op voorhand een programma en route uit, maar als de kinderen ter plekke tempel- of kloostermoe worden of ze juist meer plezier hebben in het wandelen dan je op voorhand had gedacht, dan kun je ter plekke het dagprogramma flexibel aanpassen naar hoe de vlag er op dag moment bijhangt bij de kinders.
In dit blog lees je alles over het reizen met kinderen in Bhutan: praktische zaken zoals over de slaapplaatsen, het al dan niet pittige eten, leuke activiteiten en nog veel meer. Ook volgt er specifieke informatie over het reizen met kleine kinderen en het reizen met pubers en tieners - want dat is uiteraard een wereld van verschil!
Onderweg in Bhutan
Bhutan is een relatief klein land, ongeveer zo groot als Zwitserland. Omdat het bergachtig is, kun je evengoed wel eens lang doen over de autoritten. Tegenwoordig is wel de hele doorgaande weg van west naar oost geasfalteerd en wat verbreed (twee auto’s kunnen elkaar passeren, wat een luxe!), wat de reistijd aanzienlijk versnelt. Er is dus geen noodzaak om méér dan een paar uurtjes in de auto te zitten tot de volgende bestemming. Wil je een groot deel van het land doorkruisen en vermijden dat je zowel op de heen- als de terugweg dezelfde weg moet nemen? Dan kun je kiezen voor een binnenlandse vlucht tussen bijvoorbeeld Bumthang (Jakar) en Paro. Deze vlucht is wel wat tricky qua weer (bewolking gooit nog wel eens roet in het eten bij vluchten in de bergen), dus het is verstandig om deze niet op de laatste dag van de reis te plannen.
Met een gezin zul je doorgaans in een minibusje reizen, en altijd met een eigen gids en chauffeur. Onderweg kun je stoppen waar je wilt en zo vaak en zo lang je wilt. Met kinderen is het fijn om af en toe de benen te kunnen strekken of een plaspauze te houden. Hou er wel rekening mee dat veel bossen en rivieren als heilig worden beschouwd, dus zomaar ergens plassen is uit den boze. De gids helpt wel om een geschikte plek te vinden.
(met kleine Superman bij de dzong van Punakha)
Flexibel reizen
Het reizen met zowel een gids als een chauffeur biedt nog een voordeel. Wil bijvoorbeeld een ouder met een kind al eerder terug naar het hotel, maar wil een andere ouder en eventueel andere kinderen nog een stukje wandelen of een klooster zien, dan de chauffeur alvast op en neer rijden met een deel van het gezin, terwijl de gids bij de andere gezinsleden blijft. De meeste chauffeurs spreken overigens wel wat Engels, maar verwacht hier niet al te veel van. Bhutanese kinderen krijgen tegenwoordig wel al heel jong alle onderwijs in het Engels. Dus als jullie kinderen een mondje Engels kunnen, kunnen ze al gauw communiceren met kinderen die ze onderweg treffen.
(onze gids Pema en zijn jongste gast)
Wat schaft de pot?
Je hebt vast wel eens gehoord van ema datse, het nationale gerecht van Bhutan, bestaande uit chilipepers en kaas, dat wordt gegeten bij wijze van groentegerecht. Extreem pittig dus, en de Bhutanezen lusten er wel pap van! Maar maak je geen zorgen over de tere smaakpapilletjes van je eigen nageslacht (of jezelf!), want in de middenklasse hotels worden alle maaltijden in de vorm van een buffet gepresenteerd. Hierop prijken naast Bhutanese gerechten vaak ook wat mildere Indiase gerechten, eenvoudige groenteschotels en zelfs vaak ook pasta’s en ‘kale’ rijst. Daar moet haast wel iets bij zitten wat de goedkeuring kan wegdragen van kritische westerse kindertjes.
Het ontbijt is doorgaans ook in buffetvorm, met ook ‘gewoon’ toast, cornflakes, eieren en fruit. De lunch wordt tijdens een reisdag of excursiedag meestal in een restaurantje onderweg gebruikt. Ook deze is wat aangepast aan de westerse smaak, en vaak in buffetvorm of (als het niet zo druk is) met verschillende gerechten in schaaltjes op tafel. Hoewel Bhutan een Boeddhistisch land is, staan er verrassend vaak vleesgerechten op tafel en buffet, maar wil je dus vegetarisch eten, dan is dat heel goed mogelijk.
Wil je eens wat anders tijdens de lunch dan de buffetten van de op toeristen gerichte restaurants, overleg dan met je gids. Hij/zij kan vaak wel regelen dat je bijvoorbeeld ergens momo’s (dumplings) kan eten - kinderen zijn daar vaak dol op. Ook kan hij/zij wel een picknick organiseren op een mooi plekje aan een rivier. Eventjes niet opzitten en pootjes geven in een restaurant, maar lekker samen op een kleedje bij het water.
Hotels
Familiekamers zijn ongebruikelijk in Bhutan. De meeste hotelkamers hebben twee eenpersoonsbedden of een tweepersoonsbed. Als ze ruim genoeg zijn, kan er een derde of zelfs vierde bed bij worden gezet. Vaak is het handiger om, als je met z'n vieren reist, twee tweepersoonskamers naast elkaar te nemen. Alleen in de luxe hotels, waarvoor een fikse toeslag geldt, heb je soms familiesuites met meerdere slaapkamers.
Ook zwembaden zijn ongebruikelijk bij de standaard- en middenklasse hotels in Bhutan. Je treft alleen (binnen)zwembaden bij sommige luxe hotels. Wil je graag af en toe een zwembad tijdens je reis, informeren we je graag over de mogelijkheden.
Wat minder luxe, maar wel een onvergetelijke ervaring, is om tijdens je reis een of meerdere nachten te verblijven in een zogenaamde homestay, bij een Bhutanees gezin thuis. Er is een heel ontspannen sfeer, en de kinderen (en jijzelf!) ervaren zo van heel dichtbij hoe het is om te leven als een Bhutanees. In dit blog lees je alles over verblijven in homestays in Bhutan.
Hou je meer van luxe hotels, dan is de keuze van de reisroute iets beperkter. Deze tref je namelijk alleen in Thimphu, Paro, Punakha, de Phobjikha Vallei en Bumthang. Een kleine kanttekening: de luxe Amankora-hotels hebben een serene, rustige sfeer. Je treft hier geen tv’s of zwembad, maar bijvoorbeeld een leeszaal en een kunstgalerie. Voor wat meer vertier voor de kinderen kun je daarom beter kiezen voor een hotel uit de Six Senses-keten of van Uma.
De Hamvraag: is er Wi-Fi?
En dan, van essentieel belang in een puberleven: Wi-Fi! Wees gerust, je kunt erop rekenen dat er in elk hotel Wi-Fi is. Doorgaans is deze vrij te gebruiken en hangt het wachtwoord in de receptie of krijg je ‘m op een briefje. Bij sommige luxe hotels heeft men meer ingewikkelde constructies. Hou er wel rekening mee dat de Wi-Fi bij de middenklasse hotels niet altijd zo sterk is dat deze de kamers haalt, en geregeld een tijdje kan uitvallen. Je maakt meer kans bij de receptie en het restaurant. Bereid de jong-volwassenen er ook maar vast op voor dat de snelheid ook niet zo is als thuis, dan kan het altijd meevallen. Grotere bestanden up- of downloaden kan veel geduld vergen. Het is dus slim om van tevoren, thuis, alvast wat films en series te downloaden in eenieders profiel. Thank us later :)
In homestays is er doorgaans geen Wi-Fi, dus kun je ouderwets genieten van een digitale detox! Zoals men ter plekke zegt: 'there's no Wi-Fi, but you'll find a better connection!'
Mocht je dringend een bericht moeten bekijken of sturen, dan is er altijd wel iemand bereid om even een hotspot met je te delen - te beginnen bij je gids.
Reizen met kleine kinderen
Reis je met kleine kinderen, dan kun je overal rekenen op vertederde en nieuwsgierige blikken. Bhutanezen zijn dol op de kleintjes.
Kinderbedjes of ledikantjes zijn niet overal voorhanden. Is het voor jouw gezin een must, dan kunnen we daar in de hotelkeuze rekening mee houden. Voor hele kleintjes is het handig om zelf een reistentje of reisbedje mee te nemen. Zo slaapt de kleine altijd in een vertrouwd bedje.
Een wandelwagen/buggy heb je niet zoveel aan in Bhutan; de wegen zijn behoorlijk hobbelig. Trottoirs heb je eigenlijk alleen in de grotere plaatsen, en dan altijd hobbelig en onderbroken. Een draagzak/draagdoek/rugzak komt beter van pas.
Hebben de kinderen een middagslaapje nodig? Dan kunnen we daar in de reisroute en het dagprogramma rekening mee houden.
Heeft jouw kroost luiers en flesvoeding nodig? Dan doe je er goed aan om dat mee te nemen. In Thimphu en Paro zijn wel wat winkels die doorgaan als drogisterij, maar buiten deze grotere plaatsen is er heel weinig beschikbaar.
(eenvoudig winkeltje onderweg)
Onder het motto 'bad roads, good spirit': denk ook aan spelletjes voor in de auto voor langere autoritten of oponthoud onderweg: bij wegopbrekingen is er geen alternatieve route en is wachten het enige devies. Drinkwater nemen we voldoende mee aan boord van de auto, maar denk ook aan iets te knabbelen voor onderweg, zoals nootjes of fruit.
Hebben ze veel interesse in de dierenwereld, neem dan op de luchthaven een exemplaar mee van Inskipps vogelgids Birds of Bhutan (of ‘Birds of the Indian Subcontinent’, die is beter verkrijgbaar). Ook leuk is het boek ‘Bhutan: Land of the Thunder Dragon’ door Freda Ferne, dat speciaal gericht is op kinderen. Het is helaas alleen in het Engels verschenen. Hier kun je het niet kopen, maar hou je ogen open op je doorreis-luchthaven.
Lichtgewicht buitenspeelgoed zoals ballonnen of vliegers doen het ook altijd goed op reis; het breekt gelijk het ijs met lokale kinderen als er samen gespeeld kan worden.
Op onze website vind je een programma van een rondreis die we speciaal hebben samengesteld voor gezinnen met kleine kinderen: Bhutan Familiereis Kids
Reizen met tieners: actie en chillen
Bhutan biedt volop mogelijkheden voor wandelingen en trekkings, van kort tot lang en van licht tot zwaar. Maar is dat te ‘saai’ voor de pubers, dan zijn er ook toffe sporten uit te voeren zoals raften, mountainbiken en boogschieten, de nationale sport van Bhutan. Je komt onderweg vast wel een gezelschap tegen dat aan het oefenen is of een wedstrijd doet. We kunnen zorgen voor boogschiet-gear zodat je zelf je skills kunt oefenen.
Op sommige plekken kun je ter plekke mountainbikes huren. Als je verwacht dat jouw tieners onderweg veel willen mountainbiken, dan kunnen we onze eigen mountainbikes vanuit Thimphu meenemen zodat die altijd tot je beschikking staan; dan kun je altijd beslissen wanneer je een stukje te fiets wilt doen en wanneer met de auto of te voet.
Paardrijden is mogelijk in het Bumthang-gebied en in de Phobjikha-vallei, hier staan onze paardenstallen. Het is verstandig om vantevoren te boeken om teleurstelling te voorkomen.
Heel simpel, maar erg leuk is het om een bal mee te nemen op reis. Je kunt dan even een balletje trappen tijdens een pauze van een autorit. De gids en chauffeur zijn er vaak ook wel voor in! En het kan gewoon op de highway want er is nauwelijks verkeer. Ook de monniken van de kloosters die je onderweg tegenkomt zijn verrassend vaak in voor een lolletje tussen het studeren en de gebeden door. Een heel leuke en ontspannen manier om met hen kennis te maken. De pijen worden opgeschort en de bal stuift door het stof!
Als je een bal te groot vindt om mee te nemen in het vliegtuig, kun je er ter plekke eentje kopen en ‘m achterlaten voor je terugvliegt. Je kunt de lokale kinderen haast geen groter plezier doen!
Zwemgelegenheid is er maar op een beperkt aantal plekken. Slechts bij enkele luxe hotels zijn er binnenbaden. In het lager gelegen Punakha zijn er ook hotels met buitenbaden, maar wederom: alleen bij de luxe hotels. Dus als dit niet in je budget past, kun je beter alvast aan verwachtings-management doen bij je nageslacht.
Op onze website vind je een programma van een rondreis die we speciaal hebben samengesteld voor gezinnen met tieners: Bhutan Familiereis tieners.
Nog een eigenaardigheidje van de Bhutanezen: om voorspoed af te dwingen voor hun huishouden schildert men graag één of meerdere levensechte en reuzegrote fallussen naast de deurpost. De aanblik van piemels op de muren kan bijzondere dingen doen met het puberbrein: reken op veel gegniffel, gegiechel en beschaamde blikken. Je vindt ze vooral in de omgeving van Punakha. Schat zelf even in of je jouw engeltjes hier vast op wilt voorbereiden.
Kosten
Bhutan staat bekend als een redelijk duur land om naar toe te gaan, maar voor families zijn er gelukkig kortingen!
Voor reizen in Bhutan geldt dat kinderen tot en met vijf jaar gratis mee mogen. Het enige dat je nog apart moet betalen zijn de maaltijden ter plekke en de visumkosten. Vliegreizen kennen weinig korting voor kinderen. De exacte korting hangt af per maatschappij. Vaak zijn alleen baby's die op schoot meegaan nog vrijwel gratis.
De beste reisperiode
En nu we het er toch over hebben: wat is nu een goede reisperiode voor Bhutan? Met kinderen zit je natuurlijk ‘vast’ aan de schoolvakanties, dus laten we daar op focussen.
In de kerstvakantie kan het op hoogte flink koud zijn. In Punakha kun je evengoed overdag vaak een t-shirtje aan, maar in Bumthang en zelfs in Thimphu kan het vriezen. ’s Ochtends en ’s avonds zal het wel fris kunnen zijn, maar overdag is het vaak prima toeven in de buitenlucht. Het is droog en onbewolkt; je treft vaak weken aaneen een strakblauwe lucht, een heerlijk zonnetje en mooie vergezichten. Voor helder bergzicht is dit dus een hele goede periode. Maar: als er sneeuw valt, blijft dat vaak lang liggen en dat kan verplaatsingen lastiger maken.
In de meivakantie zijn de temperaturen aangenaam, ook voor bijvoorbeeld trekkings. Het kan af en toe regenen en het kan ook wel bewolkt zijn, maar doorgaans niet belemmerend voor de voortgang van de reis. Hou er wel rekening mee dat de wolken het zicht op de hoge pieken kunnen belemmeren in deze periode. Bonus van deze periode is wel, dat de rododendrons in bloei staan, wat een prachtig kleurrijk plaatje geeft. Bovendien is het qua bezoekersaantallen rustiger dan het najaar - de andere hoogseizoensperiode.
In de zomervakantie is het vaak bewolkt, dus panoramische vergezichten kun je doorgaans wel vergeten. Wandelpaden worden blubberig, dus trekking zijn vaak lastiger en vaak zelfs onmogelijk. Een ander nadeel is dat je op de wandelpaden veel bloedzuigers tegenkomt in deze maanden. Ook de autowegen kunnen te lijden hebben onder de regenval en aardverschuivingen. In deze periode kun je dus beter geen trekking of (in sommige gebieden) lange autoritten ondernemen. Voor een korte (culturele) rondreis tussen Thimphu, Paro en Punakha zal het niet heel bezwaarlijk zijn.
De herfst staat te boek als de beste reisperiode. Dit zijn prima maanden voor zowel trekkings als rondreizen. De kansen op droog en helder weer zijn hoog. Dit zijn de populairste reismaanden en daardoor ook drukker, maar het blijft Bhutan .... dus met die drukte valt het wel mee. Als je een kwartiertje op Amsterdam CS staat zie je meer mensen dan op een hoogseizoensdag in heel Paro en Thimphu opgeteld :)
Als je meer advies nodig hebt, neem dan gerust contact op, en dan nemen we het meer in detail met je door.
Vliegreis
Naar Bhutan zijn er geen directe vluchten. Wel is er een verbinding mogelijk met maar één overstap, en veel mensen vinden deze het prettigst. De KLM brengt je dan met een directe vlucht naar Delhi (India), waar je ’s avonds laat aankomt. Na een nachtje in een luchthavenhotel, vlieg je de volgende dag door naar Paro. Ook op de terugweg heb je zo’n nachtje nodig om zeker te zijn van de aansluitingen. Je hebt hiervoor wel een visum voor India nodig, dat je online kunt aanvragen en betalen. Lees in dit blog alles over de aanvraag van een visum voor India.
De KLM is de laatste jaren wel behoorlijk prijzig! Met een heel gezin lont het toch soms de moeite om verder te kijken naar vluchten met en extra overstap, of (als je in het oosten des lands woont) vertrekken vanaf Düsseldorf of Frankfurt. De vraag of je nog iets anders wilt combineren met het bezoek aan Bhutan, speelt uiteraard ook een rol. Als je 2 nachtjes toevoegt in India is het doorgaans al mogelijk om een bezoek te brengen aan de kleurrijke bazaar van Delhi, de Taj Mahal te zien, en een opvang van gepensioneerde/gevaliderende olifanten te bezoeken.
Een andere, redelijk vlotte, verbinding vanaf Amsterdam is via Kathmandu (Nepal). Naar Kathmandu zijn er echter geen directe vluchten vanuit Nederland, dus je hebt een extra overstap nodig - en evengoed minstens één overnachting in Kathmandu op de heenweg, en eentje op de terugweg. En dat is echt geen straf; er is ontzettend veel leuks te zien en doen in de nabije omgeving van Kathmandu - mooie tempels, stupa's en winkeltjes ook. Als je niet oplet hebben je puberts hun zakgeld al op voordat ze überhaupt in Bhutan zijn ;)
Het visum voor Nepal is een tikje eenvoudiger te verkrijgen dan dat voor India (minder vereisten en minder vragen). Lees in dit blog alles over de aanvraag van een visum voor Nepal.
Bovenstaande is een algemeen verhaal. De boodschap is met name: neem vooral contact op, en dan zoeken we uit wat voor jullie gezin en wensen het beste past.
Als je plannen maakt voor een reis naar Bhutan, informeren we je graag over de reisroute die voor jou het handigst is, en de praktische zaken die hierbij komen kijken. Mailen kan altijd, bel ons, of stuur een berichtje voor een belafspraak. Na het reizen zelf, is kletsen over reizen onze nummer 2 favoriete bezigheid!!
