Blog
Een absoluut hoogtepunt van elke reis in Bhutan is het bijwonen van een kloosterfestival.
Deze festivals hebben jaarlijks plaats, al eeuwenlang in dezelfde periode en al eeuwenlang op precies dezelfde manier. De geliefde heilige Guru Rimpoche hield het eerste kloosterfestival, of ‘tsechu’, in de 8e eeuw, bestaande uit 8 verschillende dansen. Op andere plekken zijn weer andere dansen ontstaan. De huidige tsechus bestaan nog steeds uit het opvoeren van deze (veelal gemaskerde) dansen volgens de eeuwenoude choreografie, meestal op het centrale plein van het klooster, in de buitenlucht. Daarnaast kun je er volksdans en zang zien. De meeste festivals duren meerdere dagen, met specifieke dansen op een specifieke dag.
Religieuze betekenis
De uitvoering van de gemaskerde dansen heeft een grote religieuze betekenis, waarbij ieder karakter iets anders uitbeeldt. Heb niet de illusie dat je dit allemaal zult doorgronden als je een bezoekje brengt, maar zelfs zonder deze kennis is het bijwonen van een tsechu een heel bijzonder spektakel. Een vrij toegankelijk en herkenbaar figuur is de atsara, een gemaskerd clownesk figuur, die (obscene) grapjes uithaalt met het publiek. Je herkent hem vaak aan een rood masker, de tred van een dronkenman, en aan de houten fallus die aan zijn kostuum hangt - die hij ook inzet om geintjes mee uit te halen. Het publiek giert het vaak uit van het lachen als hij weer iets uitspookt.
Soms gaat het festival gepaard met het ontrollen van de thongdrel, een immense lap stof waar door de jaren heen applicaties op zijn genaaid. Deze wordt het hele jaar in het klooster bewaard en alleen op zo’n speciale dag getoond. Vaak zijn ze zo groot, dat ze worden afgerold vanaf het dak van het klooster, een hele kloostermuur bedekkend. Als de eerste zonnestralen de thongdrel raken, wordt hij weer opgerold om de rest van het jaar in een grote kist in het klooster te wachten tot de volgende keer.
Sociale betekenis
Naast de enorme religieuze betekenis hebben de kloosterfestivals ook een grote sociale waarde. Net zoals men hier het hele jaar uitkijkt naar de kermis of carnaval, is dat in Bhutan zo met de kloosterfestivals. Mensen komen van heinde en verre uit afgelegen dorpjes naar de festivals toe, in hun mooiste kledij. Ze verblijven vaak meerdere dagen om alles mee te maken en alle verre verwanten te ontmoeten. Het enthousiasme van het publiek en hun kleurrijke kledij, op de grond zittend, is ook al prachtig om te zien. Veel mensen zien wel een handeltje in het toegestroomde publiek, dus zie je vaak in de omgeving marktjes ontstaan.
Fotografie van de festivals is toegestaan, in tegenstelling tot fotografie van de binnenkant van de kloosters en tempels. Zorg dus voor een volle batterij van de camera, want het is een waanzinnig schouwspel.
Wanneer hebben de kloosterfestivals plaats in Bhutan?
De festivals hebben plaats rond de 10e dag van maan-kalender en dus verspringen de data elk jaar ten opzichte van onze kalender. Uitzondering is het Black Necked Crane festival in de Phobjikha vallei dat altijd op 11 november wordt gehouden. Het hele jaar door zijn er festivals, met soms wat stillere periodes en periodes waarin er meerdere tegelijk zijn. Als we je reisdata weten, kunnen we vaak wel zo puzzelen dat je er eentje of soms wel twee kunt bijwonen. Je kunt ervoor kiezen om alle dagen van een festival in z’n geheel mee te maken, maar je kunt het ook combineren met andere activiteiten, bijvoorbeeld door ’s morgens even naar het festival te gaan, dan op stap te gaan naar andere bezienswaardigheden, en later weer even terug te keren. Dat kunnen we allemaal heel flexibel aanpassen; het is tenslotte jouw reis!
