Na aankomst op de luchthaven van Delhi word je verwelkomd door onze lokale vertegenwoordiging. Je chauffeur brengt je naar je hotel voor vannacht. Dit ligt niet ver van de luchthaven, aangezien we morgen alweer doorvliegen naar Srinagar in Kashmir. Omdat de meeste vluchten ’s avonds laat in Delhi aankomen, plannen we voor vandaag geen activiteiten; eerst maar eens bijkomen van de heenreis.

NB: wil je wat meer cultuur snuiven, dan kunnen we het verblijf in deze indrukwekkende miljoenenstad ook verlengen. Je zou dan al vóór de rest van de groep kunnen aankomen. In dat geval reserveren we een stadshotel dat gunstiger ligt ten opzichte van de bezienswaardigheden, en we kunnen uiteraard een stadsexcursie voor je organiseren. Overigens, ook een bezoek aan de Taj Mahal in Agra is mogelijk. Dat kan eventueel in één dag op & neer vanuit Delhi, maar prettiger is het, als je een nacht in Agra erbij neemt. Bovendien kun je dan de Taj Mahal in het licht van de namiddagzon fotograferen, en de volgende dag weer bij de eerste zonnestralen. 

Maaltijden: geen

Overnachting: Ashok Country Resort, Delhi

Vandaag word je weer teruggebracht naar de luchthaven van Delhi voor de korte binnenlandse vlucht naar Srinagar, de hoofdstad van Kashmir. Wat direct opvalt aan deze stad is dat het aangezicht wordt bepaald door het immense Dal Lake. Op dit meer vind je drijvende woningen, winkels, markten en woonarken. En wat is nu een beter plekje om te overnachten dan in zo’n woonboot? Geheel in stijl dus! Een kleurrijke kleine roeiboot, de shikara, brengt je van de wal naar de steiger middenop het meer, waar de woonboten liggen. Deze hebben enkele slaapkamers met elk een eigen badkamer, een gemeenschappelijke eetkamer en woonkamer, en doorgaans een zitje buiten op het voorsteven. De lunch en het diner gebruik je aan boord van de boot. 

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Houseboat, Srinagar

Vandaag is het vroeg uit de veren! Met een shikara vaar je naar de drijvende markt, die in alle vroegte begint op het Dal Lake. Mannen met smalle roeiboten komen bijeen om hun waar, met name groente, aan te bieden. Vooral vroeg in de morgen is het een heel gekrioel van bootjes. Vanuit onze eigen roeiboot kunnen we ertussendoor varen en fotograferen, maar dit kan soms ook wat rustiger vanaf een steigertje aan de zijkant. Let wel op voor vriendelijke meneren die je saffraan en bloembollen uit een catalogus willen aansmeren; het is niet allemaal zuivere koffie. Af en toe vaart ook de chaiwallah voorbij, een man die verse Indiase thee serveert vanuit zijn bootje.

Na het marktbezoek keer je terug naar de woonboot voor het ontbijt en een paar uurtjes ontspanning. Bekijk je foto’s van vanmorgen: ben je niet tevreden, dan is er morgen nog een kans om jezelf te verbeteren, want dan keren we nog even terug naar de markt. 

Dan zet je per shikara koers naar de wal om een stadswandeling te maken door het oude deel van de stad Srinagar. Het startpunt is de beroemde heiligdom Shah-Hamdan. Deze moskee is een goed voorbeeld van houten Kashmiri moskee-architectuur. Aan de andere kant van de Jehlum rivier bezoeken we ook de Stone Mosque (ookwel Pathar Moskee), die juist is opgetrokken in Moghul-stijl. We wandelen terug langs de oevers van de rivier en steken deze weer over. Onderweg zien we enkele tempels en het mausoleum van Budshah (Sultan Zain-Ul-Abidin). Dan is het de beurt aan de markt voor kruiden en specerijen. Je komt er oren en ogen te kort van alle koopwaar die hier ten toon wordt gespreid: saffraan, gedroogd fruit, dampende kebabs, verse kruiden, gedroogde groentes en nog héél veel meer. Ook hier kunnen we ruim de tijd nemen om te fotograferen. Onderweg passeer je verschillende smalle steegjes met oude huizen, die echt aan de middeleeuwen doen denken. De lunch gebruiken we in een lokaal restaurantje.

Als de tijd het toelaat, kunnen we ook een bezoek brengen aan de Moghul tuinen van Nishat en Shalimar. Deze liggen iets hoger, waardoor je, in lijn met de aangelegde waterpartijen, over het Dal Lake uitkijkt. Het is een populair plekje voor locals om een ommetje te maken, te kletsen op een kleedje onder een boom of om selfies te maken. Reken erop dat je hier niet alleen zelf foto’s zult maken, maar ook geregeld gevraagd zult worden om te poseren met je verse beste vrienden. 

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Houseboat, Srinagar

’s Morgensvroeg gaan we weer per shikara naar de groentemarkt om foto’s te maken. Na het ontbijt op de woonboot gaan we met de bagage aan boord van de shikara’s die ons naar de wal brengen. Hier staan de chauffeurs klaar om ons naar Sonamarg te brengen, een klein plaatsje ten noordoosten van Srinagar. We rijden met SUV auto’s, zoals Toyota Innova, omdat dit hier het meest comfortabel is. Per auto gaan maximaal drie deelnemers en een gids mee; iedereen heeft dus een plaatsje aan het raam. Zo wordt de rit zo aangenaam mogelijk. En dat is maar goed ook, want erg snel gaat het niet. Reken erop dat je bijna 2,5 uur zult doen over de rit van 80 kilometer. Deze rit kunnen we waar gewenst opbreken om onderweg foto’s te nemen. Ook stoppen we onderweg voor een lunch in een lokaal restaurantje.

Aangekomen bij Sonamarg nemen we intrek in een comfortabel hotel aan de rivier in een kleine nederzetting. Als iedereen is geïnstalleerd kunnen we in de namiddag een wandelingetje maken door het dorpje Kullan. Het is erg leuk om te zien waar de vriendelijke bewoners allemaal mee bezig zijn in en om hun huizen. Natuurlijk kun je ook in de tuin aan de rivier ontspannen met een kopje thee, als je dat liever wilt.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Villa Himalaya, Sonamarg

Na het ontbijt rijden we nog verder het platteland van Kashmir in, naar het dorpje Naranag, tussen de groene bergen. Het is een mooi ritje van ongeveer 2 uur (60 kilometer). Je passeert onderweg kleine dorpen, terrasvormige akkers en kleine waterstroompjes en watervalletjes. Ook hier geldt weer: zie je iets wat je het fotograferen waard vindt? Trek dan gauw aan de bel, dan wordt er een stop ingelast. De roots van de meereizende fotograaf, Ashfaq, liggen in dit gebied, dus hij kent ook wat plekjes die erg goed zijn voor fotografie.

Het eindpunt zijn de restanten van het oude tempel van Naranag. Deze bestaat eigenlijk uit verschillende tempels, die in de 8e eeuw zijn gebouwd en gewijd aan de Hindoe-god Shiva. Tegenwoordig is de bevolking van dit gebied overwegend Islamitisch, en de tempels zijn dan ook niet meer in gebruik voor ceremonies. Geitjes grazen er lustig op los tussen de restanten. Je wandelt hierna naar beneden, naar de bergrivier waar onze staff zorgt voor een picknick met op de achtergrond het geluid van het ruisende water. 

Met volle buikjes bezoeken we een nomadenfamilie, en komen zo meer te weten over hun levenswijze. Natuurlijk is er volop de tijd voor fotografie. Vol van indrukken rijden we terug naar Sonamarg, waar we in de namiddag nog een wandeling door het dorp maken. We gaan op bezoek bij een lokale familie, waar we op de thee zijn uitgenodigd. Hierna gebruiken we het diner in het hotel.

Maaltijden: ontbijt, picknicklunch, diner

Overnachting: Villa Himalaya, Sonamarg

Dan zetten we koers naar een nog verdere uithoek van de wereld, Drass. Dit plaatsje ligt nog verder naar het noordoosten, aan de (enige) weg die voert naar de aangrenzende deelstaat Ladakh. Iets verder naar het noorden zit je al in het deel van Kashmir dat onder Pakistan valt. De grens tussen het Indiase en Pakistaanse deel van Kashmir is op de kaart al jaren een stippellijntje, en ook over de vraag waar China begint en Noord-India ophoudt zijn de meningen verdeeld.

Over de 62 kilometer naar Drass zul je 3-4 uur doen, maar we maken onderweg veel stops, dus in de praktijk duurt de rit ongeveer de hele dag. Zo stop je onder andere in het dorp Sarbal, aan de voet van de Zogila pas, die de grens vormt tussen Srinagar (in het groene Kashmir) en Leh (in het droge Ladakh). Maak kennis met de vriendelijke bewoners in dit dorp waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Hiervandaan rijden we kalmpjes aan omhoog, de pas over, naar Drass in Ladakh. Dit plaatsje aan de handelsroute heeft een kleine bazaar en ons hotel ligt daar pal middenin, dus we kunnen vanavond makkelijk een avondwandelingetje maken.

In de zomermaanden kun je het je haast niet voorstellen, maar in de wintermaanden wordt het in Drass tot wel min veertig graden! Ga er maar aanstaan…

Maaltijden: ontbijt, lunchpakket, diner

Overnachting: D Meadows, Drass

Vandaag staat er weer een reisdag op het programma, maar met volop fotostops en interessante zaken om te zien onderweg. We zullen ongeveer 9 uur doen over de 190 kilometer naar Rangdum (inclusief lunch- en toiletpauzes), dat op 3657 meter hoogte ligt. Tot zover de cijfers…dan de beelden!

We vertrekken ’s morgens vroeg, met een lunchpakketje onder de arm. We passeren het wat grotere Kargil (in feite de tweede stad van Ladakh, met 10.000 inwoners) en de dorpen Suru Valle en Sankoo. Je merkt dat het landschap aan de Ladakhi kant van de pas veel droger en dorder is dan de groene Kashmiri kant: wat een contrast! En niet alleen in het landschap merk je het verschil, maar ook in de cultuur. Waar Kashmir overwegend Islamitisch is, is Ladakh overwegend Boeddhistisch. Niet ver van Sankoo maken we een omweggetje naar een plek waar Boeddhistische inscripties te vinden zijn, en het dorp Karsekhar. Ook zullen we een mooi plekje uitzoeken om de lunchpakketjes op te peuzelen. 

Het eindpunt is Rangdum, dat in een onontgonnen grote vallei ligt. Het is de eerste wat grotere Boeddhistische plaats op de route naar Zanskar. Kijkend naar het oosten zie je een dorre horizon van vreemd verwrongen lagen, met daarin een stipje dat de Rangdum Gompa (gompa = klooster) is. Deze ligt vijf kilometer verderop en ziet eruit als een klein eilandje dat boven de valleivloer zweeft. Dit klooster wordt bewoond door monniken die behoren tot de Gelugpa-orde van Boeddhisme, ookwel de Yellow Hats genoemd, naar de kleur van hun hoofdbedekking bij ceremonies. Ook de Dalai Lama behoort tot de Gelugpa-stroming.

Maaltijden: ontbijt, lunchpakket, ontbijt

Overnachting: eenvoudig permanent kampement in Rangdum - gedeeld sanitair

Vandaag staat er wederom een avontuurlijke dag voor de boeg, op een route die maar door weinigen wordt aangedaan. Ongeveer twintig kilometer voorbij Rangdum komen we al aan op de pas Panzila, de grens met Zanskar - de meest geïsoleerde vallei van de Himalaya. Neem een pauze op de pas (4401m!) en vergaap je aan de omliggende besneeuwde pieken. Aan de andere kant van de pas daalt het snel af naar de Stod Vallei en heb je een volledig zicht op de magistrale Drang-Drung gletsjer. Hieruit ontspringt later de Stod rivier, die zich later voegt bij de grote Zanskar rivier. 

Het eindpunt van vandaag is Padum, in de het verborgen voormalig Himalaya-koninkrijk Zanskar, dat later deel uitmaakte van het koninkrijk Ladakh, dat op haar beurt later deel uitmaakte van India, en tegenwoordig als aparte deelstaat van India te boek staat. We verblijven een paar dagen in dit bijzondere Zanskar, temidden van een adembenemend Himalaya-landschap. 

Vanmiddag bezoeken we het klooster Karsha. Dit is het grootste Boeddhistische klooster van Zanskar en ligt tegen een helling op, in een brede vallei. De geschiedenis van deze verzameling van witgepleisterde bouwwerken gaat minstens terug tot de 10e eeuw. Traptreden voeren je naar het bovenste deel en de centrale gebedshal, vol gebarsten muurschilderingen en wankel ogende zuilen. Nog een bonus: van hieruit heb je een prachtig uitzicht over de ouderwetse huisjes van Karsha, de velden vol gerst en dorscirkels waar dzo aan het werk zijn (een kruising tussen een koe en een yak). 

Maaltijden: ontbijt, lunchpakket, diner

Overnachting: guesthouse in Padum (eigen sanitair)

Heel bijzonder aan deze reis is dat we vandaag het Sani festival bijwonen, een evenement dat jaarlijks wordt gehouden bij het klooster Sani. Dit tweedaagse festival is een wervelwind van kleur, dans en muziek en een lust voor het oog én de cameralens! Het is het grootste festival in Zanskar, en Zanskari komen vanuit alle uithoeken om het bij te wonen, niet alleen om de dansen te zien, maar ook om met elkaar bij te kletsen. Zorg dus dat je batterij goed opgeladen is, want er valt zoveel moois te zien en fotograferen. Alle huizen in Sani vullen zich met gasten en familie en het hele leven draait deze dagen om het festival. Het is een heerlijke plek om niet alleen de dansen te zien, maar ook de interactie van de bezoekers, de mix van culturen, het samengaan van traditioneel en modern en noem maar op. 

De lama’s dragen maskers die de verschillende godheden afbeelden, maar ook demonen. De dansen zijn eigenlijk gebeden in een trance-vorm, ondersteund door traditionele muziekinstrumenten zoals de dhamal, yelling en nga. 

De beroemdste dans is de bruidsdans. Hierbij treden alle pasgehuwde bruiden van het dorp Sani aan in hun complete bruidstenue. Het zijn prachtige, kleurrijke gewaden, waarbij turquoise de dominante kleur is. Op de hoofdbedekking zie je knotsen van turquoise stenen. Deze wordt de perakh genoemd. Bij de oren bungelen ook interessante constructies van juwelen en de dames dragen kleurrijke zijden sjaals. Het totaal van deze bruisuitrusting weegt soms meer dan de bruid zelf… In deze prachtige uitdossing voeren de bruiden een ceremoniële dans op. De andere bewoners van Sani begroeten hen door kathas, witte sjaals, aan hen aan te bieden. Dit is zowel een felicitatie als een gelukswens. 

Na een dag van geweldige indrukken en de memory card vol waanzinnige plaatjes keren we terug naar het guesthouse.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: guesthouse in Padum (eigen sanitair)

Vandaag maken we een excursie in de vallei. We maken ’s morgens een rondje naar de kloosters van Mune en Barden, keren in Sani terug voor de lunch, en maken dan een rondje naar het kloosters van Stongdey en het voormalig paleis van Zangla.

De eerste stop is dus het klooster van Mune, dat behoort aan de Gelugpa-orde. Men zegt dat het klooster meer dan 300 jaar oud is. Er wonen ongeveer 25 monniken en werkelijk in elke hoek zie de relikwieën. In het klooster van Barden treffen we een uniek beeld van de Maitreya Buddha, dat zijn gelijke niet kent op het Tibetaans plateau. Dit klooster, dat meer dan 450 jaar oud is, ligt tegen een klif aan en huisvest ongeveer 30 monniken.

Na de lunch bij ons guesthouse in Sani gaan we weer op pad. Ditmaal gaan we naar het klooster van Stongdey. Als je hier staat, heb je een geweldig zicht op de vallei eronder, met een lappendeken van terrasvormige akkers in verschillende kleuren; een heel mooi plaatje! Dan verder, naar het dorp Zangla, dat tot een paar jaar geleden nog een eigen koning had. Het koninklijk paleis is nu in verval, maar is nog te zien op een heuvel even buiten het dorp. Wil je hier een kijkje nemen, dan is de benenwagen de enige optie. Het is een klimmetje van tien minuten. Een Hongaarse organisatie is hier bezig om het paleis weer in ere te herstellen, gebruik makend van traditionele methodes. Na dit bezoek keren we terug naar Padum.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: guesthouse in Padum (eigen sanitair)

Er staat vandaag een reisdag op het programma. We verlaten de vallei en keren terug naar Kargil. Onderweg kunnen we fotostops maken. We arriveren in de avond in Kargil, waar we intrek nemen in een hotel.

Maaltijden: ontbijt, lunchpakket, diner

Overnachting: Royal Gasho, Kargil

We zullen ongeveer 7 uur doen over de 225 kilometer terug naar Srinagar (inclusief lunch- en toiletpauzes), en waarschijnlijk zelfs iets meer omdat we de tijd nemen voor fotostops. Aangekomen in Srinagar brengen kleurrijke shikara’s ons weer het meer op, naar de woonboot, voor de laatste overnachting van deze reis. Tegen het vallen van de avond kunnen we een shikara nemen en een tochtje maken over het meer; het licht is vaak betoverend. Niet voor niets kiezen veel Indiase stelletjes dit gebied uit voor hun honeymoon.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Houseboat, Dal Lake

Na een laatste ontbijtje aan boord van de woonboot word je, ruim op tijd, naar de luchthaven van Srinagar gebracht voor de vlucht naar Delhi. De meeste vluchten vertrekken na middernacht, dus we nemen hier een kamer voor daggebruik op nabij de luchthaven.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Ashok Country Resort, Delhi

Ruim op tijd voor je terugvlucht word je naar de luchthaven van Delhi gebracht. Hier eindigt je reis.

Maaltijden: geen

NB1: De kamer staat niet de hele dag tot je beschikking. Als je een late terugvlucht hebt, kunnen we de kamer tegen meerkosten langer voor je aanhouden. Of wil je de reis verlengen op individuele basis? Dan kunnen we ook dar uiteraard een voorstel voor doen.

NB2: Meru Travel kan ook je vluchten voor je boeken - uiteraard inclusief CO₂ compensatie.