Na een spectaculaire vlucht (vlucht niet inbegrepen in de reissom maar kan wel door ons geregeld worden), meestal vanuit Delhi of Kathmandu, kom je aan op de kleine luchthaven van Paro. Hier word je verwelkomd door de lokale reisleider en chauffeur. Samen met hen rij je naar je hotel voor de komende dagen.

Nadat je bent geïnstalleerd en wat bent opgefrist ga je er vanmiddag op uit om Paro te verkennen middels een korte wandeling. Meteen wordt duidelijk dat Bhutan een niet-alledaagse bestemming is: mensen lopen in klederdracht, de straten zijn schoon, de natuur is ongeschonden en het landschap is bezaaid met traditionele boerderijen, tempels en kloosters. De Paro vallei is één van de mooiste van het land: mooie Bhutanese boerderijen, lieflijke lanen met wilgen, kunstig aangelegde akkers en eindeloze beboste hellingen. Daarnaast heeft Paro ook een paar prachtige cultuur-historische plekken. Vandaag en morgen bezoek je hier enkele van.

Vanmiddag bezoek je de Dumtse Lhakhang. De stoepa heeft 3 verdiepingen en de wandschilderingen zijn zeer bijzonder. Over steile ladders klim je omhoog. Neem een zaklamp mee, wan deze komt van pas als je alle wandtekeningen goed wilt bekijken. In de namiddag kun je nog het oudste klooster van Bhutan bezoeken: Kichu Lhakang. Deze tempel is in de zevende eeuw gebouwd door de Tibetaanse koning Songtsen Gampo, en behoort tot de belangrijkste heiligdommen van het land. Er zijn maar weinig tempels in Bhutan waar de religieuze sfeer zo duidelijk voelbaar is. Mochten veel deelnemers met een late vlucht aankomen en er dus vandaag weinig tijd zijn, dan zouden we deze tempels ook morgen kunnen bezoeken.

Maaltijden: lunch (afhankelijk van aankomsttijd), diner

Overnachting: Tashi Namgay Resort of vergelijkbaar, Paro

Tijdens je verkenning van Paro bezoek je Ta Dzong, de oude wachttoren boven Paro, waarin het National Museum gevestigd is. Vanaf hier loop je omlaag naar Rinphung Dzong. Dzongs zijn kloosterforten met zowel een bestuurlijke functie als een deel waar monniken wonen. De vertrekken voor de bestuurders en ambtenaren zijn afgesloten voor bezoekers. De tempels zijn wel geopend voor toeristen en die zijn zeer de moeite waard. De Rinphung Dzong biedt uitzicht over de Paro vallei en er zijn wederom vele tempelruimtes te bezichtigen. In de late middag bezoeken we de kliftempels van Dzongdrakha, waar monniken in stilte-retraite gaan.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Tashi Namgay Resort of vergelijkbaar, Paro

We starten de dag met een binnenlandse vlucht naar Jakar in de Bumthang vallei, welke wordt beschouwd als het culturele hart van het land vanwege de vele oude tempels, kloosters en levendige jaarlijkse festivals. Bumthang is het meest oostelijke punt dat je op de reis aandoet, vanaf hier reis je de komende dagen weer terug naar het westen. Deze vlucht van 20 minuutjes bespaart je een hoop auto-uurtjes. Op de kleine luchthaven van Jakar staan een gids en chauffeur klaar om je op te halen. 

Vanmiddag verken je de Jakar Vallei (ookwel gespeld als Chokor). Jullie bezoeken de Dzong van Jakar en gaan te voet verder door het plaatsje en de kleinere nederzettingen eromheen, langs de velden waar de mensen aan het werk zijn en natuurlijk langs kleine tempels en stoepa’s. Een fijne pleisterplaats is de Swiss Cheese Farm, waar je naast het lokaal gebrouwen Red Panda Beer ook lokaal gemaakte Nederlandse Gouda kunt kopen! Hier staat de chauffeur te wachten om je terug te brengen naar het hotel, maar als er animo is kun je ook nog wat wandelen door deze kleine gemeenschap. Als de tijd het toelaat kun je nog het grote klooster Kharchu Drastang bezoeken, bij voorkeur tijdens de avonddebatten en -gebeden.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Mountain Resort, Jakar

NB: in de reis van 27 oktober maak je vandaag de zogeheten Fire Blessing ceremonie mee bij de tempel Jambay Lhakhang. Deze vuurzegenings-ceremonie markeert het begin van het meerdaagse festival Jambay Lhakhang Drup, waar je morgen meer van zult zien. Dit festival staat bekend om de heilige naaktdans, ookwel Ter Cham, Mewang of de vuurzegening. De heilige naaktdans wordt om middernacht uitgevoerd op de binnenplaats van de tempel en meestal worden er geen toeristen toegelaten. 's Avonds wordt er een vuurdans gehouden om onvruchtbare vrouwen te zegenen zodat ze kinderen kunnen krijgen. De festivaldansen werden grotendeels gecomponeerd door Terton Pema Lingpa, de grote schatontdekker van de 15e eeuw, die in de vallei woonde.

Vandaag ga je de Jakar vallei verkennen, deels te voet. Na het ontbijt ga je van start bij de Jambay Lhakhang, een van de oudste tempels van het land. Na een bezoek aan de tempel ga je vanaf hier te voet verder. De weg is vlak en onderweg zie je vele boerderijen, mensen die aan het werk zijn in de velden en natuurlijk kleine tempels en stoepa’s. De volgende stop is Kurjey Lhakhang, gebouwd tegen een rotswand op een plek waar Guru Padmasambhava heeft gemediteerd. Vanaf hier is het niet ver naar de rivier, die je middels een hangbrug oversteekt. Aan de overzijde kun je soms een weverij bezoeken (deze is niet altijd open) en een kleinere dorpstempel. Je wandelt naar Tamshing Goenba, waar veel jonge monniken hun studie beginnen. Hier staat de chauffeur klaar om je naar het Wangduecholing Palace te brengen, waar de gebedswielen door water worden aangedreven. Je kunt wat wandelen door de omgeving, en mogelijk een klein schooltje bezoeken - mits het een schooldag is, uiteraard.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Mountain Resort, Jakar

NB: In de reis van 27 oktober woon je vandaag de Jambay Lhakhang Drup bij. Dit vierdaagse festival wordt gehouden in de gebouwen van de Jambay Lhakhang-tempel uit de 7e eeuw in Jakar, ter herdenking van de oprichting van deze tempel, en ook ter ere van de heilige Guru Rinpoche. Naast de traditionele gemaskerde dansen die ook op andere plekken in het land worden uitgevoerd, zijn er hier enkele unieke dansen zoals de vuurzegening-ceremonie, waar je hopelijk gisteren wat van hebt kunnen zien.

Je kunt een bezoek brengen aan deze tempel en de gemaskerde dansen zien, die de monniken uitvoeren volgens een eeuwenoude choreografie. De tsechu's (festivals) zijn ook bij uitstek een sociaal gebeuren, zoals je zult merken. Veel mensen komen vanuit het hele land naar de vallei, niet alleen om getuige te zijn van de dansen en rituelen, maar ook om hun verre familieleden en vrienden te ontmoeten.

In ongeveer 2 uur word je vandaag via de Chumey vallei, één van de vier valleien die samen de Bumthang Vallei vormen, naar Trongsa gebracht, over de pas Yotong La. Als het helder weer is, kun je hier ver uitkijken over de omgeving. Is het nevelig op bewolkt, dan zie je hier nauwelijks een hand voor ogen. De Dzong van Trongsa ligt op een zeer strategisch punt hoog boven de Mangde Chu rivier. In de oude wachttoren boven de Dzong bevindt zich een museum, dat is gerenoveerd door gerenommeerde Oostenrijkse experts. Beide zijn zeer de moeite waard om te bezoeken. Tegen de avond kun je nog wat wandelen door het plaatsje Trongsa zelf.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Yangkhil Resort of vergelijkbaar, Trongsa

NB: In de reis van 27 oktober maak je een uitgebreide stop in de Chumey Vallei. Elk jaar vindt hier in het Prakar-klooster een meerdaags festival plaats.

De weg slingert vandaag verder westwaarts. Je bereikt de pas Pele La, van 3420 m hoog. Bij goed weer heb je uitzicht op de Jhomolhari helemaal in het Westen van Bhutan! Even na de pas slaan jullie linksaf, van de ‘snelweg’ af, de Phobjikha vallei in. Het laatste uurtje is het wat hobbelen.

Dit U-vormige dal, dat ook wel eens de Gangtey Vallei wordt genoemd, heeft een open karakter met weidse graslanden en kleine waterstroompjes op de bodem. Dit is de plek waar de zwarthalskraanvogel uit Tibet overwintert. Tussen november en maart heb je kans deze te zien. Na een bezoek aan het Gangtey klooster maak je een korte wandeling (een uur of twee) door dit prachtige dal. Ook een bezoek aan het Black necked crane information centre en dor de dorpjes is de moeite waard.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Hotel Dewachen of vergelijkbaar, Phobjikha Vallei

Een korte rit brengt je vandaag in een heel andere vegetatiezone. Je merkt dat je nu afdaalt. Op je einddoel, het lager gelegen Punakha op 1400 meter, is de temperatuur hoger. Er groeien hier cactussen en bananenbomen.

Hier kun je vanmiddag een bezoekje brengen aan de Chimi Lhakhang, ook wel de vruchtbaarheidstempel genoemd, en gewijd aan de recalcitrante monnik en geliefde heilige Drukpa Kunley. Je reisleider kan vast wel wat anekdotes over zijn opmerkelijke levenswandel opdissen, en veel ervan staat ook in schilderingen afgebeeld op de muren van de tempel. Je zult met je oren staan te klapperen, want die Drukpa Kunley, dat was me er eentje! Bhutanese stelletjes met een onvervulde kinderwens komen hier om zegeningen te vragen, en na de geboorte van een kind om dank te brengen en zegeningen voor de pasgeborene te vragen. In een hoek ligt een fotoboek met foto’s van de baby’s die zijn geboren na een bezoekje aan deze vruchtbaarheidstempel. Deze tempel is te bereiken via een korte eenvoudige wandeling door mooie rijstterrassen.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Zhingkham Resort, Hotel Y.T. of vergelijkbaar, Punakha

Vanwege de lage ligging genieten Punakha en Wangdue, dat in dezelfde vallei ligt, een semi-tropisch klimaat. Een voordeel hiervan is dat er tweemaal per jaar geoogst kan worden en diverse gewassen er goed gedijen. Vanwege dit gematigde klimaat fungeerde Punakha vroeger als winterhoofdstad van Bhutan en tegenwoordig nog altijd als de winterresidentie van de Je Khenpo, het hoofd van de monnikengemeenschap in Bhutan en zijn grote monniksorde. In de zomer verblijven zij in Thimphu.

Vandaag rijden jullie eerst naar het noorden van de vallei. Bij een kleine hangbrug over de rivier start je een korte wandeling naar Khamsum Chorten. Deze stoepa is relatief nieuw maar  van binnen van ongeëvenaarde schoonheid. Aan de binnenkant zijn er 3 verdiepingen met verschillende altaren, muurschilderingen en decoraties. Zéér de moeite waard! Bovendien heb je vanaf de bovenste verdieping een prachtig uitzicht over de Punakha vallei. 

Hierna bezoek je wat misschien wel de mooiste Dzong van Bhutan is: Punakha Dzong. De ligging en vormgeving van dit kloosterfort is fenomenaal. Het pand zelf is indrukwekkend hoog, en binnen is het gedecoreerd met de meest waanzinnige muurschilderingen.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Zhingkham Resort, Hotel Y.T. of vergelijkbaar, Punakha

NB: In de reis van 24 maart bezoek je de tsechu van Talo, die plaatsheeft bij de Dzong van Talo, een plaatsje op een hoogte van 2800m in de Punakha Vallei. Dit meerdaagse festival wordt gekenmerkt door gemaskerde dans en de verschijning van de atsara (een clownesk figuur dat vaak lichtelijk obscene grapjes uithaalt). De klassieke dans Zhungdra is een hoogtepunt van het festival en de trots van de bevolking van Talo.

NB: In de reis van 15 september bezoek je de tsechu van Wangdue Phodrang. Dit driedaagse evenement bestaat uit gemaskerde dans, volksdansen, en het uitrollen van een thangkha op de laatste dag van het festival. Deze ceremonie staat bekend als thongdrel. Een immens grote lap stof, waar door de jaren heen applicaties op zijn genaaid, wordt op deze speciale dag aan het volk getoond. Als de eerste zonnestralen de thongdrel raken, wordt hij weer opgerold om de rest van het jaar in een grote kist in het klooster te wachten tot de volgende keer. De Dzong van Wangdue Phodrang brandde in 2012 op jammerlijke wijze af. Sindsdien is met man en macht gewerkt aan het wederopbouw ervan; een flinke klus. 

Na het ontbijt rijden jullie naar Thimphu via de pas Dochu La op 3.100 meter. Bergpassen zijn enkele van de meest heilige plaatsen in Bhutan en daarom is het gebruikelijk om op plaatsen als deze wierook te branden als offer, of gebedsvlaggen op te hangen. Op deze pas vind je daarnaast 108 kleine stupaatjes.

Bij de Dochula pas kun je de Druk Wangyal Lhakhang (Lhakhang betekent tempel) bezoeken. De schilderingen in deze tempel zijn uniek omdat ze moderne elementen combineren met eeuwenoude technieken.

Dan zet je koers naar de hoofdstad Thimphu.Thimphu is een relatief jonge hoofdstad waar je de boeiende samensmelting van tradities en modernisering overal kunt zien. Aan het eind van de middag bezoek je de majestueuze Tashichu Dzong, waar ook de nationale regering van Bhutan zetelt. Dzongs zijn kloosterforten met zowel een bestuurlijke functie als een deel waar monniken wonen. De vertrekken voor de bestuurders en ambtenaren zijn afgesloten voor bezoekers. De tempels zijn wel geopend voor toeristen en die zijn zeer de moeite waard. Ondanks dat deze Dzong in zijn huidige vorm pas in de jaren ’60 van de vorige eeuw gebouwd werd speelt hij wel een belangrijke rol in de recente geschiedenis van Bhutan. Zo vond hier in 2008 de kroning van de huidige koning plaats. 

Tegen zonsondergang word je naar een bijzonder mooi plekje gebracht: het Buddha Viewpoint bij Kuenselphodrang. Hier staat de 50-meter hoge Buddha Dordenma. Dit indrukwekkende gouden Boeddha-beeld is gevuld met 125.000 kleine Boeddha-beeldjes. Het is een populaire spot voor locals en de uitzichten over de Thimphu vallei zijn magnifiek, zeker met zonsondergang!

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Druk Hotel of Namgay Heritage of vergelijkbaar, Thimphu

Inmiddels zullen de interesses van de groep ook wel bekend zijn bij de reisleider. Je kunt samen het programma van vandaag bespreken, bijvoorbeeld door een wandeling in te voegen. We geven hier een voorbeeld van een dagje op pad in Thimphu.

Zo kun kun je de Memorial Chorten bezoeken, een mooie stoepa aan de rand van de stad die in 1974 gebouwd werd ter ere van de derde koning. Hier is het de hele dag een komen en gaan van lokale pelgrims die de kora om de stoepa lopen. Loop gerust een paar rondjes mee! Ook een bezoekje aan het stadion Changlimithang, waar veel boogschietwedstrijden worden gehouden, is de moeite waard. Beneden bij de rivier zijn altijd wel een paar locals aan het oefenen. Boogschieten is namelijk de nationale sport van Bhutan en wordt in elke uithoek met veel passie beoefend. Kijk eens hoe ver het doelwit staat! Maar liefst 145 meter… ga er maar aan staan. Als je het zelf ook wel eens wilt proberen, geef het dan aan bij je reisleider.

Ook kun je het Zilukha nonnenklooster bezoeken, het museum voor traditionele geneeskunst, de groentenmarkt, het textielmuseum, de nationale bibliotheek, de school waar wordt onderwezen in traditionele schilderkunst of de Mothitang Mini Zoo, met maar één bewoner: de merkwaardige Takin, het nationale dier van Bhutan. Het verhaal gaat dat de Divine Madman, over wie je Punakha al van alles hebt gehoord, dit dier creëerde door de kop van een geit op het lichaam van een koe te plaatsen. Kijk en oordeel zelf! Indien je liever een wandeling maakt zijn er ook diverse mogelijkheden in de groene heuvels rond Thimphu.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Druk Hotel of Namgay Heritage of vergelijkbaar, Thimphu

NB: In de reis van 15 september woon je de tsechu van Thimphu bij. Dit is een meerdaags festival dat wordt gehouden ter ere van Guru Rinpoche, die in de 8e eeuw heeft bijgedragen aan de verspreiding van het tantrische boeddhisme in de hele Himalaya-regio. Het wordt gehouden van de 9e tot de 11e van de 8e maand van de Bhutanese kalender in de herfst. Meestal is dat begin oktober op de westerse kalender. Thimphu Tsechu wordt gehouden in een enorme open arena, net buiten Tashicho Dzong. Monniken voeren gemaskerde dansen uit volgens een specifieke choreografie die al eeuwenlang hetzelfde is. Toeschouwers verschijnen in hun beste kleurrijke kledij om het festival bij te wonen; niet alleen uit Thimphu maar uit het hele land. Dus naast de religieuze betekenis is het ook van groot maatschappelijk belang.

NB: In de reis van 24 maart gaan we vandaag na de sightseeing in Thimphu alvast door naar Paro, zodat je daar ’s middags en morgen de tsechu van Paro kunt bijwonen.

Vandaag worden jullie teruggebracht naar de Paro vallei. Hier wacht een waardige afsluiter van deze bijzondere wandelreis: je gaat naar het bekendste klooster van Bhutan: Taktsang Goenba, oftewel Tijgernest klooster. Het klooster ligt tegen een enorme granieten bergwand aangeplakt, meer dan 900 meter hoog boven de bodem van de vallei. Het is alleen bereikbaar te voet of (deels) op de rug van een paard, die te huur zijn bij het begin van de klim. De beloning na de steile klim is groot: Taktsang Gompa is een juweel voor het oog. Na de brand in 1998 is de buitenkant helemaal vernieuwd, maar de beelden en schilderingen in de tempelruimtes dateren nog uit het einde van de 17de eeuw. Hierna ga je nog verder. Waar vrijwel iedereen weer afdaalt naar beneden, gaan jullie verder naar de tempels die nog bóven Taktshang liggen, zoals Zangdopelri en Ugyen Tsemo. De tempels zelf zijn al de moeite waard, maar als bonus krijg je vanaf hier een heel bijzonder uitzicht op het Tijgersnest.

Hierna keer je terug naar Paro voor het afscheidsdiner met de groep en je reisleider.

Maaltijden: ontbijt, lunch, diner

Overnachting: Tashi Namgay Resort of vergelijkbaar, Paro

NB: In de reis van 24 maart woon je vandaag, naast de wandeling naar het Tijgersnest klooster, de tsechu van Paro bij. Dit meerdaagse festival wordt jaarlijks gehouden in de Dzong van Paro.

Het zit erop! Na het ontbijt word je naar de luchthaven van Paro gebracht voor je vlucht naar (meestal) Delhi of Kathmandu (vlucht niet inbegrepen in de reissom maar kan wel door ons geregeld worden). Bijna alle vluchten zijn vroeg in de ochtend dus vandaag is er geen tijd meer om plekken te bezichtigen. Vanuit het vliegtuig werp je een laatste blik op deze overweldigend mooie en bijzondere bestemming…

Maaltijden: ontbijt

NB1: Als je de reis nog op individuele basis wilt verlengen (met bijvoorbeeld een meerdaagse trekking in Bhutan, of met een verblijf in India of Nepal), dan verzorgen we hiervoor graag een voorstel op maat.

NB2: Meru Travel kan ook je vluchten voor je boeken - uiteraard inclusief CO₂ compensatie.